MEDYCYNA REGENERACYJNA

 do Aktualności, Blog, ORTOPEDIA

czyli zastosowanie osocza bogatokomórkowego (PRP) i fibryny bogatopłytkowej (PRF) w chorobach i urazach narządu ruchu.

Według definicji MEDYCYNA REGENERACYJNA to  interdyscyplinarna dziedzina medycyny, która łączy m.in. inżynierię tkankową i biologię molekularną. Jej celem jest wspomaganie zarówno procesu gojenia się ran, jak i regeneracji i naprawy uszkodzonych tkanek, komórek i narządów. A głównym zakresem działania są przeszczepy, terapia genowa oraz czynniki wzrostu..

W tym artykule skupię się głównie na użyciu czynników wzrostu stosowanych do regeneracji uszkodzonych, zwyrodniałych i przeciążonych tkanek narządu ruchu – stawów, ścięgien, więzadeł, chrząstek, etc.

CO TO JEST OSOCZE BOGATOPŁYTKOWE?

Medycyna na przestrzeni  ostatnich lat bardzo się spersonalizowała i dokonała wielkiego przełomu. Można  tu wymienić m.in sekwencje  genowe, robotykę w chirurgii, zastosowanie drukarek 3D i właśnie medycynę regeneracyjną – ortobiologię. Te ostatnie to PRP i PRF (osocze bogatopłytkowe i fibryna bogatopłytkowa ), które zawierają czynniki wzrostu do regeneracji narządu ruchu. Osocze bogatopłytkowe (platelet rich plasma, PRP) jest produktem inżynierii tkankowej. To autologiczny preparat krwiopochodny, w którym znajdują się skoncentrowane płytki krwi, zawieszone w małej objętości osocza. Proces produkcji PRP polega na pobraniu krwi obwodowej od pacjenta i wirowaniu jej, co skutkuje oddzieleniem się elementów morfotycznych krwi (różniących się ciężarem). Koncentracja płytek krwi w osoczu bogatopłytkowym wiąże się z wyższym stężeniem płytkopochodnych czynników wzrostu, które uczestniczą w procesach regeneracyjnych tkanek narządu ruchu. Do kluczowych czynników wzrostu – tak naprawdę są to specjalne białka – zawartych w płytkach krwi należą:

  • transformujący
  • płytkopochodny
  • insulinopodobny
  • naczyniowo-śródbłonkowy
  • nabłonkowy
  • czynnik wzrostu fibroblastów

PO CO STOSUJEMY LECZENIE OSOCZEM BOGATOPŁYTKOWYM?

Zastosowanie osocza bogatokomórkowego (platelet rich plasma PRP) pozwala na ograniczenie procesu zapalnego na poziomie komórkowym, aktywując również pewne procesy naprawcze i regeneracyjne. Niestety, medycyna nie znalazła sposobu by móc zregenerować chrząstkę szklistą do stanu sprzed uszkodzenia. Stąd też, w chwili obecnej, hamowanie degradacji chrząstki  jest głównym celem terapii.

Kiedy więc można, a tak naprawdę powinno się stosować PRP? Otóż główne wskazania to:

  • choroba zwyrodnieniowa stawów
  • uszkodzenie łąkotek
  • choroby tkanek miękkich narządu ruchu
  • urazy i uszkodzenia stawów

CZYM RÓŻNI SIĘ FIBRYNA BOGATOPŁYTKOWA (FPR) OD OSOCZA (PRF)?

Fibryna bogatopłytkowa (PRF) także otrzymywana jest po odwirowaniu krwi, jednakże proces ten odbywa się trochę  inaczej niż w przypadku PRP. PRF posiada większą liczbę czynników wzrostu i może zawierać też pewną liczbę komórek macierzystych. Stosowana jest ogólnie w podobnych przypadkach co PRP.

DLACZEGO WARTO?

Zarówno w przypadku PRP, jak i PRF sam zabieg jest bardzo prosty i może się zmieścić czasowo w niecałej godzinie w ramach porady ambulatoryjnej. Nie niesie on za sobą większego niebezpieczeństwa, ponieważ PRP i PRF pochodzą z własnego organizmu. Tak naprawdę można je stosować w przypadku wszystkich stawów.

Poniżej przykładowe rodzaje uszkodzeń leczonych metodą PRP i FPR:

  • degeneracja ścięgna Achillesa/ zapalenie sc. Achillesa
  • „ostrogi piętowe” Entezopatia rozcięgna podeszwowego)
  • „kolano skoczka” i „kolano biegacza” (Tendinopatia więzadła rzepki)
  • „łokieć tenisisty” i „łokieć golfisty” (Entezopatia zginaczy nadgarstka)
  • zapalenia kaletek
  • zapalenia pochewek
  • uszkodzenia więzadeł, w tym stawu kolanowego
  • pourazowa regeneracja mięśni, ścięgien czy więzadeł
  • uszkodzenia chrząstki stawowej – urazowe oraz w chorobie zwyrodnieniowej
  • uszkodzenia mięśni np. przywodzicielów uda
  • wspomaganie regeneracji po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego (ACL)
  • uszkodzenia pierścienia rotatorów barku

Jak widać lista powikłań do „ regeneracji” jest długa. Z doświadczenia wiem jednak, że PRP i PRF stosuje się najczęściej w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów (ChZS). Wywołuje ono silne dolegliwości BÓLOWE stawów.  Charakteryzuje się również sztywnością oraz zmniejszeniem ruchomości. W konsekwencji prowadzi do niesprawności, kalectwa i wszystkich z tym związanych niedogodności, jak powikłania i zaburzenia depresyjne. Może dotyczyć jednego lub wielu stawów, najczęściej, kolanowych, biodrowych, kręgosłupa i ręki. Schorzenie to jest wynikiem czynników  zarówno biologicznych, jak i mechanicznych, a jego przyczyną jest zaburzenie równowagi pomiędzy tworzeniem, a degradacją chrząstki stawowej. W miarę postępu choroby obejmuje ona wszystkie tkanki stawu. Efektem jest trwałe uszkodzenie strukturalne  i upośledzenie jego fizjologicznego funkcjonowania, które zaburzają powiązane ze sobą procesy degradacji i syntezy chrząstki stawowej.

KIEDY UDAC SIĘ PO POMOC DO ORTOPEDY?

Główne objawy, z którymi pacjenci się do mnie zgłaszają, to:

 

  • W każdym przypadku stały ból jako główny i nieprzemijający objaw
  • Bolesność uciskowa przy badaniu
  • Ból w trakcie ruchu w trakcie ruchu
  • Samoistne ograniczenie ruchomości stawu
  • Trzeszczenia podczas ruchu stawów – odczuwane przez pacjenta lub słyszalne na zewnątrz (o różnym stopniu nasilenia bólu)
  • Wysięki w stawie i obrzęki powodujące zmiany obrysu stawu (związane z różnego stopnia zapaleniem w obrębie struktur stawowych).

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW – JAK CZĘSTO SIĘ Z NIĄ BORYKAMY?

Niestety od połowy XX wieku częstotliwość występowania ChZS w społeczeństwie podwoiła się. Prognozuje się, że liczba wykonywanych protezoplastyk stawu kolanowego w Stanach Zjednoczonych od roku 2012 do 2050 wzrośnie nawet do 855% . Całkowite wydatki na leczenie tegoż zwyrodnienia wynoszą obecnie w USA 185,5 mld dolarów rocznie, z czego 149,4 mld pokrywają ubezpieczyciele, a 35,1 mld chorzy. Leczenie nieoperacyjne trwa tam średnio 13,3 roku, zanim pacjenci nie zostaną poddani procedurze protezoplastyki.

ChZS jest więc bardzo częstym schorzeniem, dającym silne dolegliwości bólowe, jednakże proces ten można spowolnić, a etapy regeneracji mogą temu sprzyjać.

Co zrobić jednak, kiedy do lekarza trafia pacjent z uszkodzeniem łąkotki lub chrząstki, które powoduje dotkliwe dolegliwości bólowe, obrzęki a nawet bloki stawów kolanowych? Okazuje się, że w tym przypadku również warto zastosować PRP lub PRF, co nierzadko jest terapią skuteczną.

Czy stosować tylko samo PRP, czy z inną molekułą, aby wzmóc proces regeneracyjny?

Dla każdego z nas operacja wydaje się raczej ostatecznością i wolimy jej unikać, jeśli tylko możemy. Jeszcze pod koniec XX wieku nie było w ogóle mowy, aby jej uniknąć przy pomocy medycyny regeneracyjnej/ortobiologii. Obecnie, wielu pacjentów z tego korzysta nierzadko unikając operacji. Jeśli leczenie to nie przyniesie jednak skutków, to pozostaje nam już tylko operacja. Ale chyba warto próbować.

W chorobie zwyrodnieniowej dochodzi do zachwiania równowagi na korzyść enzymów niszczących. Prowadzi to do ścieńczenia chrząstki i szeregu niekorzystnych zmian w stawie a następnie kaskady reakcji zapalnych na poziomie molekularnym. W procesie zapalnym dochodzi do produkcji mediatorów reakcji zapalnej (biochemicznych przekaźników), takich jak czynnik martwicy nowotworów TNF alfa, interleukina-1, insulinopodobny czynnik wzrostu IGF, a także tlenek azotu NO. W oparciu o aspekt zapalnego charakteru procesu, pracowano nad biologicznymi rozwiązaniami, których przykładem było rozpoczęcie latach 90-tych badania nad stosowaniem kwasu hialuronowego, podawanego bezpośrednio do stawu.

Kwas hialuronowy dzięki jego właściwościom biofizycznym (wiskoelastyczność) ułatwia toczenie (przesuwanie się) powierzchni stawowych między sobą. Teza ta wzmocniona jest faktem, że po zastosowaniu tegoż kwasu znikają wcześniej odczuwalne przeskakiwania i trzeszczenia w stawie. Jednakże kwas hialuronowy ma także działania biologiczne poprzez modulacje procesu zapalnego, które niszczą staw. Niestety jego działanie biologiczne związane z hamowaniem procesu zapalnego nie jest tak silne, jakbyśmy tego oczekiwali. Stąd też, z początkiem XXI wieku, zaczęto poświęcać wiele uwagi zastosowaniu wyselekcjonowanych komórek, które wspomogłyby hamowanie procesu zapalnego, leżącego u podstawy niszczenia stawu. Tu właśnie możemy zastosować PRP, ponieważ płytki krwi aktywnie uczestniczą w modulacji procesu zapalnego i są źródłem mediatorów-cytokin, które hamują destrukcyjny proces zapalny oraz stymulują regenerację (chodzi tu o wspominane wcześniej czynniki wzrostu). Warto by więc te dwie różne metody połączyć w jedną i za pomocą jednej iniekcji dostarczyć do stawu nie tylko pakiet czynników wzrostu, ale również substancje poprawiające właściwości wiskoelastyczne płynu stawowego.

Obecnie dostępne są gotowe zestawy, zawierające kwas hialuronowy i PRP  (à Cellularmatrix). Odwirowanie próbówki pozwala uzyskać roztwór kwasu hialuronowego z osoczem bogatoplytkowym, gotowym do iniekcji. W prosty sposób można połączyć dwie metody biologicznego wsparcia stawu, uzyskując lepszy efekt terapeutyczny. W przypadkach bardziej zaawansowanych zabieg należy powtórzyć, wzmacniając efekt.

JAK SKUTECZNIE LECZYĆ URAZY SPORTOWE?

Otóż także w tym zakresie stosujemy w coraz większej ilości przypadków PRP czy PRF. Pracując w COMS (Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej) mogę z doświadczenia powiedzieć, że zawodowi sportowcy coraz częściej poddają się tym zabiegom, aby szybciej wrócić do sportu.

Z urazami sportowymi mamy do czynienia, gdy dochodzi do nierównomiernego obciążania, dużych przeciążeń i kontuzjogennych czynników zewnętrznych, jak nieostrożne ruchy i wypadki. Oprócz uszkodzeń stawów (najczęściej staw kolanowy, barkowy, łokciowy i skokowy), dochodzi też do uszkodzeń tkanek miękkich narządu ruchu, czyli mięśni, więzadeł i ścięgien.

Jak rozpoznać te urazy ?

Główne objawy to:

  • – obrzęk i ból okolicy urazu
  • – utrata funkcji stawu (sprawności stawu i zakresu ruchomości)
  • – ograniczenie ruchomości
  • – poczucie niestabilności w uszkodzonym stawie
JAK MOŻEMY ZREGENEROWAĆ USZKODZONE TKANKI?

Otóż podczas rekonwalescencji w organizmie zachodzą złożone i dobrze uregulowane procesy. Specjalne białka (czynniki wzrostu), o których już nie raz wspominałem w tym artkule, zawsze występują w płytkach krwi i biorą udział w procesie odbudowy. Płytki krwi uaktywniają się po wystąpieniu urazu, gromadzą się w jego miejscu i uwalniają rzeczone białka, które wspierają proces leczenia. Na tym właśnie opiera się terapia PRP, którą podaje się w miejscu urazu wykorzystując naturalne procesy regeneracyjne. Można zaobserwować, że coraz częściej w takich urazach stosuje się PRP z częstotliwością 1 do 3 razy.

Potrzeba skutecznego leczenia chorób narządu ruchu spowodowała intensywny rozwój badań płytkowymi czynnikami wzrostu – PRP i FRP. Dzięki Medycynie regeneracyjnej/ortobiologii  można obecnie pomagać pacjentom z urazami, zespołami przeciążeniowymi, czy chorobami zwyrodnieniowymi z szansą na wyleczenie bez operacji, co jest naprawdę wspaniałym krokiem naprzód w medycynie.

 

Lek. Maciej Materkowski

Ortopeda – Traumatolog / Lekarz Sportowy

Bibliografia
  1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Medycyna_regeneracyjnahttps://www.arsestetica.pl/blog/osocze-bogatoplytkowe-wskazania-przebieg-zabiegu-i-mozliwe-do-uzyskania-efekty/
  2. Standarddized Platelet-Rich Plasma for Muskuloskeleton Disorders : RegenPRP &the Cellular Matrix Platform od RegenPRP with Hyaluronic Acid. Antoine Turzi & Regen Lab Team, 2019
  3. https://www.arsestetica.pl/blog/osocze-bogatoplytkowe-wskazania-przebieg-zabiegu-i-mozliwe-do-uzyskania-efekty/
  4. https://biegajacyortopeda.pl/porady-ortopedy/wsparcie-dla-stawow/
  5. Międzynarodowe Sympozjum Leczenia Dostawowego (6th International Symposium on Intraarticular Treatment, ISIAT) – tryb mieszanym, stacjonarno-wirtualnym, 7 – 9 października 2022, Kraków
  6. Kompleksowe spojrzenie na chorobę zwyrodnieniową stawów – zastosowanie aceklofenaku w leczeniu tej jednostki chorobowej, OTR, MEDSPORTPRESS, 2019; 4(6); Vol. 21, 307-312

Zobacz też
0

Wpisz poniżej szukane słowo/wyrażenie i naciśnij Enter

hrmax-tetno-maksymalnebol-kolana